Evliya Çelebi ile başladığımız Şehir Araştırmaları Merkezi Dünya Gezginleri Kitaplığı, bize yeni ufuklar açmaya devam ediyor. Gezi – Seyahat, günümüz insanının farklı ülkeleri ve şehirleri tanıma ve dolayısıyla kendi ülkesinin, şehirlerinin eksikliklerini, fazlalıklarını, değerlerini karşılaştırması açısından oldukça önemlidir.
Batı’nın gezginleri, genelde işgal etme amaçlı düşünceyle, gezilip dolaşılan yerlerin yeraltı ve yerüstü kaynaklarını talan etme, toprakları istila ile sınırlı olmayıp insanı da köle olarak derdest edip, öldürünceye kadar aç, bî-ilaç çalıştırıp, zenginliğine fazlalık katma amaçlıdır. İşi bittikten sonra terkedilen topraklarda kendisine bağımlı, istendiğinde emre amade hazır kıta bekleyen ordularla yeni istilalara başlamadır. Yaygın şekilde Hristiyanlık’ın istila edilen yerlerde tek inanç olarak kemikleşmesi, bunun eseridir.
İslam gezginlerinin medeniyet eksenli çalışmalarında görülen, şehir ekseninde hayata bakıştır. Ülkelerin elbette haklarında elde edilen bilgilere ihtiyaç vardır. Çoğunlukla bu devlet adamlarının isteğiyle seyyahlarca gerçekleştirilir. Bunda dönemin mecburiyet hali vardır. Batı gezginleri işi ileride işgal edecekleri yerlerle ilgili planlar oluşturmakla meşgul iken, Doğu gezginleri kendilerine ait olan, aynı inancı paylaşan ülkelerin dışında istila etme anlayışından çok, savunma biçimini düşünmekle meşguldür. Çünkü Batı’nın istila amaçlı seferleri, sürekliliğini muhafaza etmiştir.
Son dönemde Osmanlı’nın en ücra şehirlerinde başlayan, devamlılığı yüz yıl süren Şarkiyatçılık, bugün de bitmiş değildir. “Arkeolog”, “sanat tarihçisi”, “doktor” olmak üzere değişik sıfatlarla gezip dolaşanlar, hem Hristiyanlık’ı tebliğ hem de gizli emellerine ulaşma zemini hazırlamışlardır. Lawrance, Bell gibi.
Biz, Dünya Gezginleri Kitaplığı’nı öncelikle Türkçe’ye çevrilen eserleri biraraya getirmekle oluşturmaya başladık, sonradan her eserin kendi dilince basılmış olanına doğru çalışmalar başlatmak istedik.
Zengin bir kitaplığa sahip olma adına çalışmalar yeterli olacak mı? Biz bunun yeterli olduğunu sanmıyoruz, bu mümkün değildir. Ancak yapılan iyi başlangıçtır, yeni açılımdır. İleride belki on yıl içinde kendi bütünlüğünde bu kitaplık, konuyla ilgili çalışanlar için derli toplu müracaat edilecek kitaplıklar arasında olabilir.
“Şehir Araştırmaları Merkezi Yüz Dünya Şehri Kitaplığı”, Yüz Dünya Şehri, Yüz Dünya Ülkesi ve Dünya Gezginleri Kitaplığı’ndan oluşmaktadır. Alanında eserleri – kaynakları biraraya getirmek oldukça sıkıntı oluşturur. Birçok kaynakta yer alan eseri temin güçlüğü yaşarsınız, baskısı bitmiştir, fotokopisini edinmek bazen fiyatını katlar.
Okuduğunuz eserler arasında karşılaştırma yaparken, anlatılanların birbiriyle çelişen yönleri sözkonusudur.
İstanbul kaynaklı yüzlerce eserin yer aldığı İl İl Şehir Araştırmaları Kitaplığı İstanbul Bölümü’nde bu tezat durum sıklıkla görülmüştür. Batılının ve doğulunun konuyu ele alması farklılık arzeder, inanç bazında. Belki okuduğunuz eserleri de ihtiva eden, bazısını tasvip etmediğiniz kaynakları içine alan bu liste, aslında uzayıp giden listedir, kısa kesilmiş.
Dünya Gezginler Kitaplığı’nda ulaşmayı istediğimiz ideal kaynak eser sayısı 999 adettir. On Kitaplık’ta ele almak istediğimiz eserlerin tamamlanması ve Şehir Araştırmaları Merkezi’nin açılması halinde okura, araştırmacıya büyük fayda sağlayacağını düşünüyoruz.
Ulaşamadığımız eserler mümkündür, bu arada. Listede yer alması gerekenler vardır, kuşkusuz. Bu eksiklikler, ileride tamamlandığında Dünya Gezginler Kitaplığı, en azından bölge insanımızın ihtiyacını karşılayacaktır. Yerli eserler, listede belirgin tarzda dizilmiştir.
Dünya Gezginler Kitaplığı’na Alınan Eserlerden:
1 – Pierre Loti… İsfahan’a Doğru
2 – Jean Juc Racine… Kalküta 1905 – 1917
3 – Puşkin… Erzurum Yolculuğu
4 – Nasır-ı Husrev… Sefer-nâme
5 – Gürsel Aytaç… Max Friseh’in Gezileri
6 – Mehmet Sılay… Endülüs Çağırıyor
7 – Coes Noobeboon… Gezgin Oteli Zamanda ve Mekânda
8 – Evliya Çelebi… Seyahatnâme
9 – Gülten Dayıoğlu… Meksika’ya Yolculuk
10 – İbn-i Batuta… Seyahatnâme
11 – Pirî Reis… Kitab-ı Bahriyye
12 – D. Mehmet Doğan… Türk Kimliğinin Coğrafyaları
13 – İhsan Süreyya Sırma… Dağların Sırrı
14 – Nasuh Mahruki… Bir Hayalin Peşinde
15 – İhsan Işık… On Ülkeden Gezi İzlenimleri
16 – Meltem İnan… Anı Koleksiyoncusu
17 – İsmail Habib Sevük… Tuna’dan Batı’ya
18 – Adem Özköse… Seyyah
19 – Abdulkadir Şen… Beş Günde Balkanlar’da Beş Ülke
20 – Karly Tebly… Dersaadet’te Avusturya Sefirleri
21 – Ali Abdullah… İki Kıyı Arasında
22 – İlber Ortaylı… İlber Ortaylı Seyahatnamesi / Eski Dünya Seyahatnamesi
23 – Ömer Faruk Köse… Gözyaşları Yollarda Kaldı
24 – Demet Tezcan… Yola Düşünce
25 – Orhan Okumuş… Doğu Asya Alternatif Bir Gezi Rehberi
26 – Orhan Okumuş… Kuzey ve Orta Afrika
27 – Orhan Okumuş… Latin Amerika
28 – Mesut Doğan… Endülüs: Düşlerin Son Sığınağı
29 – Yirmisekiz Çelebi Mehmet… Paris Sefaretnâmesi
30 – George William Frederick Howard… Türk Sularında Seyahat
31 – İbrahim Sediyani… Adını Arayan Coğrafya
33 – Feyzullah Budak… Kazakistan’ın Dünü Bugünü Yarını
34 – Salih Şimşek… Benim Gözüm Hep Yollarda
35 – Salih Şimşek… 30 Şubat’ta Doğdum Yerimde Duramıyorum
36 – Yusuf Nuraydın… Volga veya Rusya’nın Eşsiz Doğasında Bir Kültür ve Tarih Yolculuğu
37 – Diyanet Vakfı… Hicaz Albümü: Fotoğraflarla Kutsal Topraklar
38 – Saffet Emre Tongüç… Avrupa’da Görülecek 101 Yer
39 – Ali Rıza Erşahin… Akut Gönüllüsünün Gözüyle Pakistan Depremi
40 – Aslıhan Akman… Azerbaycan: Kadim Coğrafyanın Genç Ülkesi
41 – Turing Kurumu… Kuzey Kıbrıs Gezi Rehberi
42 – Grenvile Temple… Türkiye, Yunanistan, Ege Adaları: Akdeniz’de Geziler
43 – Abdulkadir Şen… Renklerin Ülkesi Fas
44 – Turabi Saltık… Çerkesler: Edebiyat ve Kültür Tarihi
45 – Perra… Doğu’nun Cazibesi, Britanya’nın Oryantalist Resmi
46 – M. A. Ubbicini.. Türkiye 1850 (2 Cilt)
47 – Hakkı Keskin… Türkler’in Gölgesinde Almanya
48 – Çağla Güngör… Kıbrıs Türk Gençleri Konuşuyor
49 – Kazım Karabekir… Türk – Alman İlişkileri
50 – Fatma Tunç Yaşar… Batı Trakya
51 – Nadir Paksoy… Gözümden Afrika
52 – İhsan Süreyya Sırma… Ah Endülüs
53 – Malcolm X… Köklerimiz / Afro Amerikalılar’ın Tarihi
54 – Marco Pallis… Yol ve Dağ
55 – Nadir Paksoy… Gezgin Bir Hekimin Dünyası
56 – Orhan Duru… Pirî Reis’in İzinde
57 – Arzu Çağlayan… Keyfe Gezer Bir Gezginin Anıları
58 – Güliz Elal… Afrikaname
59 – İsmail Habib Sevük… Yurttan Yazılar
60 – Perçin İmrek… Dünyanın Yerlisi – Gezgin Hikâyeleri
61 – Murat Belge… Başka Kentler Başka Denizler – 2
62 – Murat Belge… Başka Kentler Başka Denizler – 3
63 – Duran Aydoğmuş… Anılarımda 5 Ülke
64 – Yavuz Bülent Bakiler… Avrupa’da Türk İzleri
65 – Şirvanlı Ahmet Hamdi Efendi… Seyahatname: Hindistan, Suat ve Afganistan
66 – Hagop Baronyan… İstanbul Mahallerinde Bir Gezinti
67 – Güngör Uras… O Ülkeden Bu Ülkeye Geze Geze
68 – Türk Yurdu Yayınları… Yabancı Seyahatnamelerde Türkiye
69 – Basil Davidson… Afrika’da Millî Kurtuluş ve Sosyalizm Hareketleri
70 – Tayfun Talipoğlu… Yol Hikâyeleri
71 – Mehmet Genç… Rotasız Seyyah / Yol Hikâyeleri (2 Cilt)
72 – Ahmed Arpad… Aklım Yollarda
73 – Muammer Yıldız – Milan Bilhmann… 80 Günde Parasız Devr-i Alem
74 – Sinan Cömert… Bin Tanrılı Ülkeye Bisikletle Yolculuk
75 – NTV Almanak Dizisi / 2007 – 2008 – 2009
76 – Gustav Falubert… Doğuya Yolculuk (1840 – 1851)
77 – İnci Berin Şimşek… Balkanlar’da Keşke Sen de Olsaydın
78 – Gabrıel Garcia Marquez… Doğu Avrupa’da Yolculuk
79 – Mine G. Kırıkkanat… New York: Amerika Rüyâsının Başkenti
80 – Pozitif Yayıncılık… Saraybosna
81 – Talha Uğurel… Arzın Kapısı: Kudüs, Mescid-i Aksa
82 – Plutarkhes… İskender
83 – Jacob Abbott… Julsezar’ın Hikâyesi
84 – Selçukname I – II
85 – İmam Belazurî… Futuh’ul- Buldan
86 – İmam Muhammed el Vakidî… Futuh’uş- Şam
87 – Therry Zarone… Yasak Kent Buhara
88 – Derin Tarih Dergisi Özel Sayısı… Ah Endülüs
89 – Taha Kılıç… Şam
90 – İş Bankası Komisyon… Doğu – Batı Arasında Osmanlı Kenti Halep, İzmir, İstanbul
91 – Lady Montaqu… Türkiye Mektupları
92 – Gülzar Haydar… Şehirlerin Ruhu
93 – Süreyya Şahin… Fener Patrikhanesi ve Türkiye
94 – Selen Lloyd… Türkiye’nin Tarihi / Bir Gezginin Gözüyle Anadolu Uygarlığı
95 – Rüştü Paşa… Ah O Yemendir
96 – Yılmaz Olgaç… Amerika’da Kırk Yıl Sonra
97 – Hampher… Bir İngiliz Ajanının Hatıraları
98 – Aydın Boysan… Hayat Tatlı Zehir
99 – K. Mazhar… Kerkük: Tarih Politika ve Etnik Yapı
TÜRKİYE YAZARLAR VAKFI
31 OCAK 2018
