Nemli iklimden kuru iklime geçiş, Asur İmparatorluğu’nda mahsulün bozulmasına ve sonuç olarak imparatorluğun çöküşüne neden olmuş olabilir.
Asur İmparatorluğu, dramatik çöküşünden önce 300 yıl boyunca doğuya hâkim olan güçlü bir süper güçtü. Şimdi araştırmacılar, yükselişin ve düşüşün nedeni olarak yeni bir teorileri olduğunu söylüyor: İklim değişikliği.
İmparatorluk yaklaşık M. Ö. 912 yılında ortaya çıktı ve Akdeniz’den Mısır’a ve Basra Körfezi’ne kadar uzanarak büyüdü. Fakat Kral Asurbanipal’ın M. Ö. 630 civarında ölümünden kısa bir süre sonra imparatorluk çökmeye başladı, büyük Ninova şehri M. Ö. 612’de yağmalandı. M. Ö. 7. yy’ın sonunda ise imparatorluğun çöküşü tamamlandı.
Şimdi bilim insanları, imparatorluğun kaderinin tersine döndüğü zamanın, iklimin nemliden kuruya dramatik geçişi ile çakıştığını söylüyor. Araştırmacılar, “Yaklaşık iki asır süren yüksek yağış ve yüksek tarım verimi, M. Ö. 7. yy’da iklim mega kuraklık koşullarına geçtiğinde yüksek yoğunluklu kentleşmeyi ve ekonomik genişlemeyi geçindiremedi” diyor. Başka bir deyişle, iç savaş, aşırı genişleme ve askerî yenilgi, imparatorluğun çöküşünde rol oynarken, temel itici güç, ekonomik çöküşe yol açan, siyasî huzursuzluğu ve çatışmayı artıran mahsul başarısızlıkları olabilir. Çalışmaya dahil olmayan Asur uzmanı olan Prof. Postgate, iklim değişikliğinin imparatorluğun çöküşüne yardımcı olmasının mümkün olduğunu söylüyor: “Bu zamanlarda Asur İmparatorluğu’na olanlarla ilgili daha iyi bir açıklamamız yok. M. Ö. 645 yılından Ninova’nın yağmalanmasına kadar, yazılı kayıtlar çok az.”
İklimin olası etkisini araştırmak için bilim insanları, Kürdistan’daki Kuna Ba Mağarası’ndan alınan iki sarkıtı analiz ettiler. Mağaraya damlayan su olarak oluşan mineral birikintileri içinde, izotoplar olarak bilinen iki farklı oksijen atomu oranına baktılar. Bu oran yağış seviyelerine ışık tutuyor. Ekip, M. Ö. 925 – M. Ö. 550 yılları arasında iklimin iki farklı aşaması olduğunu ortaya çıkarmak için sonuçları toryum-230 tarihleme yöntemiyle birleştirdi. Yaklaşık M. Ö. 725 kadar süren ilk aşama, ortalama koşullardan daha nemli olarak belirlendi. Dikitte görülen M. Ö. 850 – M. Ö. 740 yılları arasındaki dönem, 4000 yıllık süre içerisinde en nemli zamanı gösteriyordu. Bu dönem aynı zamanda Asur İmparatorluğu’nun genişlediği zamanla çakışıyordu. İkinci aşama ise gittikçe kuruyan şartları gösteriyordu. M. Ö. 675 – M. Ö. 550 arasında Asur İmparatorluğu çökerken, bölge bir mega kuraklığın gölgesindeydi.
Paleoklimatolog ve çalışmanın ilk yazarı Prof. Ashish Sinha, Asur İmparatorluğu geniş bir coğrafyada olmasına rağmen, bilgisayar modellerinin ve modern yağış verilerinin Kuna Ba Mağarası ile benzer koşullardan etkilenebileceğini gösterdi. Science Advances dergisinde yayımlanan çalışmada araştırmacılar, mega kuraklığa geçişin toplum üzerinde yıkıcı bir etkisi olabileceği sonucuna varıyor. 1999 – 2001 ve 2007 – 08 yılları arasında Kürdistan’da ciddi kuraklıkların mahsul başarısızlıklarına ve hayvancılık sıkıntılarına yol açtığını belirterek modern krizlerin görüşlerini desteklediklerini söylüyorlar.
SCIENCE ADVANCES, THE GUARDIAN
13 KASIM 2019
