Ukrayna topraklarında devlet kuran ilk ulusun Kürtler olduğunu biliyor muydunuz?
Rusya ile son dönemde yaşanan gerginlikle dünya gündeminin ilk sırasında yer alan Ukrayna, tarihin ilk dönemlerinden itibaren çeşitli kavimlerin uğrak yeri oldu. Ukraynalı tarihçi Valentyn Stetsyuk, yıllar önce Kürtler’in, M. Ö. 1000’lerde Batı Ukrayna’da Ternopil merkezli bir yönetim kurduğunu yazmıştı.
Tarihçiler, modern Ukrayna topraklarının M. Ö. 32.000 yılından beri yerleşim yeri olduğuna inanıyor. “Ukrayna”nın eski Slav dilinde “Sınır Ülkesi” anlamına geldiği düşünülüyor. Eski zamanlarda Ukrayna’ya “Rutenya” da denildiği biliniyor. Tarih tezlerinde kabul edilen en yaygın görüş; Ukraynalılar’ın, Ruslar’ın ve Belaruslar’ın (Beyaz Ruslar’ın), tahminen 14. – 16. yy’larda Doğu Slav kavimlerinden kaynaklanmış olmaları şeklindedir. Günümüz Ukrayna’sında yaygın kaynaklar ise aslında Ruslar’ın Ukraynalılar’dan kaynaklandığını iddiâ ediyor.
Ancak tarihî araştırmalar, Ukrayna topraklarının, Slavlar’dan önce sırayla İskitler, Hunlar, Hazarlar, Kıpçaklar, Peçenekler, Kumanlar, Oğuzlar ve Osmanlı Devleti tarafından kontrol edildiğini doğruluyor. Ukraynalı tarihçi ve dilbilimci Dr. Valentyn Stetsyuk, yıllar önce Kürtler’in Karadeniz’in kuzeyindeki varlığıyla ilgili yazdıklarıyla gündeme gelmişti. Osman Karatay tarafından Türkçe’ye çevrilip “Karadeniz Araştırmaları Dergisi”nde yayınlanmış “Kürtler’in Karadeniz’in Kuzeyindeki Anayurdu” adlı çalışmada, Ukrayna’daki 250’ye yakın yer adının Kürtçe olabileceğini ve bu yer adlarının daha çok Ukrayna’nın Hmelnitski (48 yer ismi), Vinnitsa (44 yer ismi) ve Ternopolski (38 yer ismi) illerinde bulunduğu belirtiliyor.
Karadeniz Araştırmaları Merkezi (KARAM) tarafından yayımlanan derginin 2006 yılında çıkan 8. sayısında Dr. Valentyn Stetsyuk, Kürtler’in ilk çağlarda (M. Ö. 1000’ler) Batı Ukrayna’da Ternopil merkezli bir yönetim kurduğunu yazıyor. Araştırmacı Dr. Stetsyuk, Ukrayna’dan Rusya’ya, Azerbaycan’dan Türkmenistan’a ve Kırgızistan’a kadar olan Kafkas coğrafyasında halen Kurmanc lehçesi ile konuşan binlerce Kürt köyü bulunduğuna dikkat çekiyor. Çuvaş dilinde fazlasıyla Kürtçe kelime bulunduğunu ortaya çıkaran Dr. Stetsyuk, Batı Ukrayna’daki birçok eski yerleşim yerlerinin Kürtçe adlarının bugüne kadar korunmuş olduğu ortaya koyuyor. Dr. Stetsyuk’a göre Kürtçe yer adlarının büyük kısmı Dinyester ırmağı ile Kemelnitsky ormanlık bölgesi arasında yer alıyor. Ukraynalı tarihçi, Dinyester ırmağının kolları olan “Djurin” ve “Bariş” isimlerinin Kürtçe olduğunu, yine aynı bölgede yer alan Bahlayki, Buhlay, Jvan kent isimleri ile, bir dönem bu bölgede kurulmuş Kürt topluluğa ait yönetimin başkentinin isminin de Kürtçe “Ternopil” olduğunu belirtiyor. Ayrıca Kürtçe toponimlere Jitomir, Çernigov, Poltav, Volini ve Povenşin bölgelerinde de rastlanılmaktadır.
RÛDAW
15 ŞUBAT 2022
