1946 yılında kurulan Kürdistan Cumhuriyeti’nin kurucusu Pêşava Qazî Muhammed (ra)’in oğlu Ali Qazî, bu sabah vefat etti. Ali Qazî, 89 yaşındaydı.
1946 yılında kurulan Kürdistan Cumhuriyeti’nin kurucusu Pêşava Qazî Muhammed (ra)’in oğlu Ali Qazî, bu sabah Almanya’nın eski başkenti Bonn’da vefat etti. Ali Qazî, 89 yaşındaydı.
Ali Qazî, Pêşeva Qazî Muhammed’in tek oğluydu ve 5 çocuk babasıydı. Ali Qazî, Kürdistan Cumhuriyeti’nin başkenti Mehâbâd’da defnedilmeyi vasiyet etmişti.
ALİ QAZÎ KİMDİR?
Pêşeva Qazî Muhammed’in tek oğlu olan Ali Qazî, 1933 yılında Doğu Kürdistan (Rojhılat; İran)’ın Mehâbâd şehrinde doğdu.
22 Ocak 1946’da Mehâbâd Çarçıra Meydanı’nda Qazî Muhammed’in öncülüğünde, Mella Mustafa Barzanî’nin ve Kürdistan halkının da hazır bulunduğu merasimde Kürdistan Bayrağı’nın göndere çekilmesiyle Kürdistan Cumhuriyeti ilan edildi. Parlamentonun 11 Şubat 1946’da yapılan 30 üyeli ilk toplantısında Cumhurbaşkanı seçilen Qazî Muhammed, Mella Mustafa Barzanî’yi de Kürdistan Cumhuriyeti’nin Genelkurmay Başkanı olarak görevlendirdi.
11 aylık kısa ömründe büyük millî, edebî ve kültürel hizmetler veren Kürdistan Cumhuriyeti’nde Kürtçe resmî dil ilan edildi ve okullarda Kürtçe eğitim verilmeye başlandı. Bu çerçevede, “Kurdistan” gazetesi ve “Hawar”, “Hilale”, “Agır”, “Gelawêj” ve “Nıştiman” dergileri yayınlandı. Kürtçe radyo yayımları başlatıldı ve Kürt dili ve edebiyatının gelişmesi için çalışmalar yürütüldü.
16 Kasım 1946’da Sovyetler Birliği (SSCB)’nin İran’dan çekilmesinin ardından, İngiltere’nin desteğini alan İran, bütün gücüyle Kürdistan Cumhuriyeti’ne saldırdı. Qazî Muhammed, Kürtler’in katliâmlara maruz kalmaması için İran yönetimiyle anlaşma kararı aldı. Ancak İran ordusu 17 Aralık 1946 yılında Mehâbâd’ı işgal ederek cumhuriyeti yıktı. İran yönetimi iki gün süren göstermelik bir mahkemenin ardından Qazî Muhammed’i idam cezasına çarptırdı. Qazî Muhammed, kardeşi Sadr Qazî ile kuzeni Seyf Qazî, 31 Mart 1947’de Çarçıra Meydanı’ında idam edildiler.
Kürdistan Cumhuriyeti’nin yıkılıp babası Qazî Muhammed idam edildiğinde 13 yaşında olan Ali Qazî, cumhuriyetin yıkılmasının ardından Almanya’ya yerleşti.
Bir dönem Güney Kürdistan (Başur; Irak)’a dönüp Kürdistan Özgürlük Partisi’nin genel başkanlığını yaptı; ancak hastalığından dolayı parti liderliğinden istifa etti ve sağlık sorunları nedeniyle Almanya’ya geri döndü.
Ali Qazî, bu sabah Almanya’nın Bonn kentinde 89 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Sediyani Haber olarak hayatını kaybeden Ali Qazî’ye Allah’tan rahmet, başta ailesi ve yakınları olmak üzere tüm halkımıza başsağlığı diliyoruz.
RÛDAW, BASNEWS, NERİNA AZAD, SEDİYANİ HABER
10 TEMMUZ 2022
