Mardin (Mêrdîn) ilimizin Dargeçit (Kerboran) ilçesindeki Boncuklutarla (Bermeçok)’da yürütülen kazı çalışmasında 12.000 yıllık kamu binasının kalıntıları bulundu.
Mardin (Mêrdîn) ilimizin Dargeçit (Kerboran) ilçesindeki Boncuklutarla (Bermeçok)’da yürütülen kazı çalışmasında 12.000 yıllık kamu binasının kalıntıları bulundu.
Tarih boyunca Sümer (Kenger), Akkad, Babil, Hitit, Asur, Urartu, Roma, Abbasî, Mervanî ve Eyyubî’nin de aralarında yer aldığı 25 medeniyete evsahipliği yapan alanda, “Ilısu Barajı ve HES Projesi Etkileşim Alanında Kalan Kültür Varlıklarının Belgelenmesi ve Kurtarılmasına Yönelik Çalışmalar” kapsamında Mardin Müze Müdürlüğü tarafından 2012 yılında başlatılan arkeolojik kazılar aralıklarla devam ediyor. Dicle Kalkınma Ajansı (DİKA) ve Mardin Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülen “Boncuklutarla Neolitik Çağ Yerleşim Yeri Çevre Düzenlemesi Projesi” ile turizme kazandırılması hedeflenen Bermeçok’ta 4 dönüm alanda kazı çalışmaları tamamlandı. Yaklaşık 10 milyon lira bütçeli proje kapsamında 11 dönüm alanda daha kazı çalışmalarının tamamlanmasıyla bölge turizme açılacak.
Mardin Artuklu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ergül Kodaş başkanlığında arkeolog, antropolog, arkeozooloji ve arkeobotanik uzmanlarının yer aldığı 15 kişilik ekip tarafından yürütülen bu sezonki kazılarda, üç döneme ait üst üste inşâ edilmiş, 12.000 yıllık olduğu belirtilen kamu binasının kalıntılarına ulaşıldı. Alanda boncuk, ok uçları ve kemik gibi birçok buluntu da günyüzüne çıkarıldı.
Bermeçok’un Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem’e tarihlenen bir yerleşim yeri olduğunu belirten Kodaş, “Boncuklutarla’da M. M. 13.000’den M. Ö. 8000’in sonlarına kadar kesintisiz bir iskân olduğu tespit edildi. Birbirinden farklı dönemlere ait mimarî kalıntılar, iskeletler, küçük buluntular ve çok sayıda boncuk ele geçirildi” dedi. Kodaş, kazılarda höyüğün en doğusundaki yaklaşık 300 m2’lik alanda çalışmaların devam ettiğini kaydetti. Doç. Dr. Kodaş, kazılarda kalıntılarına ulaşılan kamu binasına ilişkin, “M. Ö. 10.000 yılına ait ve üç defa üst üste inşâ edilmiş binanın önemli bir bölümü açığa çıkarıldı. Bir binanın tamamı günyüzüne çıkarıldı. Bu, konut olmayan birçok kişi veya grup tarafından kullanılmış büyük boyutlu yapılar” diye konuştu. Yapıların içinde steller (dikilmiş, yüksekliği eninden uzun yekpare bir taştan oluşan yapıt), payandalar (düşey bir taşıyıcıyı, binayı ya da tekneyi gerek dengede tutabilmek gerekse devrilmesini, çökmesini ya da kaymasını engellemek amacıyla kullanılan ahşap ya da betondan göğüsleyici dayanak) ve kolonların olduğunu belirten Kodaş, yapının hem mimarî hem de iç düzenlemeleri açısından konuttan farklı bir şekilde inşâ edildiğinin belirlendiğini belirtti. Kodaş, kazı ilerledikçe bu binanın altında iki ayrı evreye ait yapıların olduğunu farkettiklerini dile getirdi. “Benzer boyutlara ve özelliklere sahip binalar aynı alana üst üste inşâ edilmişler. Evrelerin hepsi M. Ö. 10.000 yılına ait. Biri terkedildikten sonra doldurulmuş ve onun üzerine yenisi inşâ edilmiş. Her evre arasındaki tam süreyi henüz bilemeyiz ama çok uzun bir süre geçmemiş, öyle görünüyor” ifadelerini kullanan Kodaş, inanç merkezleri olarak da ilişkilendirilebilecek bu kamu binalarının ne amaçla kullanıldığının ilerleyen süreçte daha iyi ortaya çıkacağını belirtti. DİKA ve Mardin Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan proje ile alanın turizme kazandırılacak olmasının önemine işaret eden Kodaş, hazırlanan projeyle korunacak alanda karşılama evinin yapılmasının planlandığını söyledi. Kodaş, “İlerleyen süreçte hem bilimsel anlamda kazılar desteklenecek hem de bölgenin tanıtımı ve kültürel mirası daha geniş kitlelere ulaştırılabilecek” diye konuştu.
Bermeçok’taki kazı çalışmalarında görev alan, Ilısu (Germav) köyünde yaşayan vatandaşlardan Halit Demirbağ, 2017 yılından bu yana yaz aylarında aralıklı olarak kazı alanında çalıştığını belirtti. Yeni kalıntılarına ulaşılmasından dolayı mutlu olduklarını dile getiren Demirbağ, alanın turizme kazandırılacak olmasından da memnuniyet duyduklarını ifade etti.
Yaklaşık 2, 5 hektar alana sahip Bermeçok’ta bugüne kadar Epipaleolitik Dönem’den Geç Çanak Çömlek Öncesi Neolitik Dönem B Evresi’ne kadar geçen süreçten kalma çok sayıda buluntu günyüzüne çıkarılmıştı. Kazılarda bugüne kadar mimarî kalıntı, ev, özel yapı, kamu binaları ile mezarlarda 130 bireye ait iskeletler, 100.000’i aşkın boncuk ve Neolitik Dönem’e ait ve M. Ö. 11.300 yılına tarihlendiği düşünülen tapınak bulunmuştu. Bermeçok’ta son bulunan tapınağın ise 12.000 yıllık olduğunun tahmin edildiği açıklanmıştı.
ANADOLU AJANSI, KURDİSTAN 24
27 EYLÜL 2022
