Suudî Arabistan’da bir vahanın çevresinde bulunan 4000 yıllık sur, muhtemelen göçebelerin baskınlarına karşı korunmak için yapılmıştı.
Suudî Arabistan’da bir vahanın çevresinde bulunan 4000 yıllık sur, muhtemelen göçebelerin baskınlarına karşı korunmak için yapılmıştı.
Kuzey Arabistan Çölü vahalarında M. Ö. 4. – 3. binyıllarda yerleşik popülasyonlar yaşıyordu. Bu döneme kadar uzanan bilinen en uzun vahalardan biri olan Hayber Vahası’nı çevreleyen bir sur duvarı, bilim insanlarından oluşan bir ekip tarafından kısa süre önce ortaya çıkarıldı. Surlarla çevrili bu yeni vaha, Tayma Vahası’yla birlikte Arabistan’ın en büyük iki vahasından biri.
Tunç Çağı’na kadar uzanan surlarla çevrili bir dizi vaha halihazırda belgelenmiş olsa da, bu büyük keşif, Kuzeybatı Arabistan’daki insan yerleşimine yeni bir ışık tutuyor ve İslam-öncesi dönemdeki yerel sosyal karmaşıklığın daha iyi anlaşılmasını sağlıyor.
Saha araştırmaları ve uzaktan algılama verilerini mimarî çalışmalarla çapraz referanslayan ekip, surların orijinal boyutlarını 14, 5 km uzunluğunda, 1, 70 ilâ 2, 40 m kalınlığında ve yaklaşık 5 m yüksekliğinde tahmin etti. Bugün orijinal uzunluğunun yarısından biraz daha kısa olarak (% 41; 5, 9 km ve 74 burç) korunmuş olan bu devâsâ yapı, yaklaşık 1100 hektarlık kırsal ve yerleşik bir alanı çevreliyordu. Kazılar sırasında toplanan örneklerin radyokarbon tarihlemesi esas alınarak, surun inşâ tarihinin M. Ö. 2250 – M. Ö. 1950 yılları arasında olduğu tahmin ediliyor.
Araştırma, Hayber Vahası’nın açıkça Kuzeybatı Arabistan’daki duvarlarla çevrili vahalar ağına ait olduğunu doğruluyor. Bu surların keşfi aynı zamanda neden inşâ edildiğine ve onu inşâ eden nüfûsların doğasına, özellikle de vaha dışındaki nüfûslarla ilişkilerine ilişkin soruları da gündeme getiriyor. Makalenin başyazarı Guillaume Charloux, “Sur çeşitli nedenlerle yapılmış olabilir. Olası amaçlardan biri göçebelerin baskınlarına karşı askerî savunmaydı” diyor.
Bilim insanları, suru inşâ edenlerin bunu kendi bölgelerini belirlemek ve ani su baskınlarına karşı korunmak için kullanmış olabileceğini belirtiyor. Ekip, Arap Yarımadası’nda başka müstahkem vaha örneklerinin de bulunduğunu ve bunun, popülasyonların daha yerleşik hale geldiğine dair bir işaret olabileceğini söylüyor. Charloux, suru inşâ etmek için 164.000 metreküp taş ve tuğlanın ve yaklaşık 250 kişinin dört yıl boyunca çalışması gerektiğini söylüyor.
ARKEOFİLİ
16 OCAK 2024
