Suudî Arabistan’daki arkeologlar, insanların en az 7000 yıl önce ve muhtemelen daha öncesinde bir lav tünelinde yaşadığını keşfettiler.
Suudî Arabistan’daki bir lav tünelinde yapılan analiz, insanların orada en az 7000 yıl önce yaşadığını ortaya koyuyor.
Araştırmacılar, yaptıkları açıklamada, Umm-u Cirsen adı verilen lav tünelinin, Medine-i Münevvere’nin yaklaşık 125 km kuzeyinde, Harrat Xayber adlı volkanik bir alanda bulunduğunu söylüyor. “PLOS One” dergisinde yayımlanan makalede bilim insanları, “Umm-u Cirsen, 1481 m’yle şu anda yatay geçit uzunluğu açısından Arabistan’da rapor edilen en uzun lav tüneli” diyor.
Arap Yarımadası’nda tarihöncesi çağlarda insanların yaşadığı bilinmesine rağmen, kurak bölgedeki yetersiz korunma şartları nedeniyle organik kalıntılar oldukça az. Bu nedenle araştırmacılar, geçtiğimiz binlerce yıl boyunca güneşten, rüzgârdan ve şiddetli sıcaklık değişikliklerinden korundukları için eserleri daha iyi koruyabilecek alanlar aradı. Umm-u Cirsen bu kriterleri karşılıyordu ve ekipler oraya bakmaya karar verdi. Araştırmacılar gerçekten de burada kumaş parçaları, işlenmiş ahşap parçaları, evcilleştirilmiş hayvanların kayalara yapılmış tasvirleri ve dokuz insana ait iskelet kalıntıları gibi birçok şey buldular. Bu bulgular, radyokarbon tarihlemesi ve optik olarak uyarılmış lüminesans (belirli minerallerin en son ne zaman Güneş ışığına maruz kaldığını inceler) tarihlemesine göre, insanların lav tünelini en az son 7000 yıl önce ve muhtemelen 10.000 yıl öncesine kadar iskân ettiğini gösteriyor. Griffith Üniversitesi’ndeki Avustralya İnsan Evrimi Araştırma Merkezi’nde araştırma görevlisi olan çalışmanın ortak yazarı Matthew Stewart, bazı tarihlerin nispeten yeni olduğunu ve tünelin modern zamanlarda da kullanılmış gibi göründüğünü söylüyor. Sözkonusu lav tünelini kullanan insanlar, arkalarında hayatlarına dair birkaç ipucu bırakmıştı. Bunlar arasında evcilleştirilmiş koyun ve keçi kemiklerinin yanısıra bu hayvanları tasvir eden kaya resimleri de yer alıyor; bu da bu yaratıkların insanların hayatta kalması için anahtar rol oynadığını gösteriyor.
İnsan kalıntılarının kimyasal analizi, muhtemelen Tunç Çağı’nda vaha tarımındaki artış nedeniyle, tahıllar ve meyveler gibi belirli bitkilerde zamanla bir artış olduğunu gösteriyor. Ancak analizler, insanların lav tünelinde aynı anda uzun süre yaşamadıklarını ileri sürdü. Araştırmacılar, “Lav tüneli kalıcı bir yerleşim yeri olarak hizmet etmemiş gibi görünüyor. Bunun yerine, muhtemelen hayvancılık rotaları üzerinde yer alan ve çobanlar ve hayvanları için gölge ve suya erişim sağlayan bir alan olarak hizmet vermiş gibi görünüyor. Bundan önce, lav tüpü muhtemelen Tunç Çağı’na kadar yerel ekonomilerin temel taşı olarak kalan avcılık faaliyetleriyle de bağlantılıydı” diyorlar.
Lavlar, büyük miktarlarda erimiş kayayı taşıyabilen yeraltı geçitleri oluşturduğunda lav tünelleri oluşur. Lav kaynağı bittiğinde veya lav başka bir yere yönlenirse geriye boş tünel kalır. İnsanların yaşaması için uygun gözükmeseler de, iyi birer sığınak olabilirler. Örneğin, Japonya’nın uzay ajansı JAXA’daki bilim insanları, gelecekteki insanların Ay’da lav tünellerinde yaşayabileceğini öne sürdüler. Stewart, “Bunun gibi lav tünelleri, bölgedeki günümüz insanları tarafından hayvanları birarada tutmak, su kaynaklarına erişmek veya sadece eğlence amaçlı olarak kullanılmaya devam ediyor” diyor. Stewart, Umm-u Cirsen’in en son ne zaman lavla dolduğunu söylemenin zor olduğunu, ancak bölgede aralıklı olarak volkanik aktivite meydana geldiğini söylüyor.
Geçtiğimiz 1500 yılda Arabistan’da yaklaşık 1500 volkanik patlama meydana geldi ve eski dönemlerde çok daha fazlası yaşandı.
PLOS ONE
17 NİSAN 2024
