HaMaS lideri İsmail Heniye, Tahran’da düzenlenen hava saldırısında öldürüldü. Saldırıyı Mossad’ın yaptığına inanılıyor.
Filistin’deki kısa adı HaMaS olan İslamî Direniş Hareketi (Hareket’ul- Muqawemet’ul- İslamiye)’nin lideri İsmail Abdusselam Ahmed Heniye, İran’ın başkenti Tahran’da düzenlenen hava saldırısında öldürüldü. Saldırıyı, İsrail’in kısa adı Mossad olan millî istihbarat teşkilâtı İstihbarat ve Özel Harekâtlar Enstitüsü (HaMossad Merkazi leModi’in uleTafkidim Meyuxadim)’nün yaptığına inanılıyor.
Ajansların haberine göre, İsmail Heniye, Tahran’da kaldığı konutuna düzenlenen hava saldırısında yaşamını yitirdi. Saldırıda Heniye’nin bir korumasının da hayatını kaybettiği aktarıldı.
Katar’da yaşayan HaMaS Siyasî Büro Şefi İsmail Heniye, İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın yemin törenine katılmak için Tahran’da bulunuyordu.
İSMAİL HENİYE KİMDİR?
İsmail Abdusselam Ahmed Heniye, 8 Mayıs 1963 tarihinde Mısır’ın işgali altındaki Gazze Şeridi’nde bulunan El- Şatî Mülteci Kampı’nda Müslüman Arap bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Ailesi, 1948 Arap – İsrail Savaşı sırasında gerçekleşen ve 1948 Filistinli’nin sınırdışı edilmesi ve kaçışı olayından önce, şimdiki Aşkelon’da yaşıyordu.
Gençliğinde ailesine destek olmak için İsrail’de çalıştı. Birleşmiş Milletler (BM) tarafından yönetilen okullara gitti ve 1987’de Gazze İslam Üniversitesi “Arap Edebiyatı” Bölümü’nden mezun oldu.
Üniversite yıllarında HaMaS’la tanışmaya ve ilgilenmeye başladı. 1985 – 86 yıllarında Mısır merkezli Müslüman Kardeşler (İxwan’ul- Muslimîn) hareketini temsil eden öğrenci konseyinin başkanlığını yaptı. İslam Birliği futbol takımında orta saha oyuncusu olarak görev yaptı. İsrail’e karşı I. İntifada’nın patlak verdiği sıralarda mezun oldu ve bu sırada İsrail’e karşı protestolara katıldı.
İsmail Heniye, I. İntifada’daki protestolara katıldığı için İsrail Askerî Mahkemesi tarafından kısa süreli hapis cezasına çarptırıldı. 1988’de tekrar İsrail tarafından gözaltına alındı ve 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1989 yılında ise 3 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
1992’de serbest bırakılmasının ardından, İsrail askerî yetkilileri, O’nu üst düzey HaMaS liderleri Abdulazîz el- Rantisî, Mahmud ez- Zahhar, Abdulazîz Duwaik ve diğer 400 aktivistle birlikte Lübnan’a sınırdışı etti. Aktivistler Güney Lübnan’daki Merc’el- Zehur’da bir yıldan fazla kaldılar. Burada HaMaS medyada benzeri görülmemiş bir şekilde yer aldı ve dünya çapında tanındı. Bir yıl sonra Gazze’ye döndü ve Gazze İslam Üniversitesi’ne dekan olarak atandı.
İsrail’in 1997 yılında Şeyh Ahmed İsmail Hasan Yasin’i hapishaneden serbest bırakmasının ardından Heniye O’nun ofisinin başına atandı. Şeyh Ahmed Yasin’le olan ilişkisi nedeniyle HaMaS içindeki şöhreti arttı ve Filistin Yönetimi’nin temsilcisi olarak atandı. HaMaS içindeki konumu, Yasin’le olan ilişkisi ve HaMaS liderlerinin çoğunun İsrail güvenlik güçleri tarafından öldürülmesi nedeniyle II. İntifada sırasında güçlenmeye devam etti.
İsrail vatandaşlarına yönelik saldırılara karıştığı iddiâsıyla İsrail Savunma Kuvvetleri tarafından hedef alındı. 2003 yılında Kudüs (Yeruşalayim)’te gerçekleşen intihar bombasının ardından İsrail Hava Kuvvetleri’nin HaMaS liderliğini ortadan kaldırmaya yönelik bombalı saldırısında elinden hafif yaralandı.
Aralık 2005’te İsmail Heniye, ertesi ay Yasama Konseyi seçimlerini kazanan HaMaS listesinin başına seçildi.
İsmail Heniye, HaMaS’ın 25 Ocak 2006’daki “Değişim ve Reform Listesi” zaferinin ardından 16 Şubat 2006’da başbakanlığa aday gösterildi. 20 Şubat’ta resmen Cumhurbaşkanı Ebû Mazen Mahmud Abbas’a sunuldu ve 29 Mart 2006’da yemin etti. Heniye böylece “Filistin Devleti’nin Başbakanı” oldu.
İsrail, seçimin ardından Filistin Yönetimi’ne karşı ekonomik yaptırımlar da dahil olmak üzere bir dizi cezaî tedbir uyguladı. İsrail Başbakan Vekili Ehud Olmert, İsrail’in şimdiye kadar Filistin Yönetimi adına topladığı vergi gelirlerinden tahminî olarak ayda 50 milyon Dolar’ı bundan sonra Filistin Yönetimi’ne aktarmayacağını duyurdu. Heniye, HaMaS’ın silahsızlanmayacağını ve İsrail’i tanımayacağını belirterek yaptırımları reddetti. Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Filistin Yönetimi için harcanmamış 50 milyon Dolar’lık dış yardım fonunun ABD’ye iade edilmesini talep etti ve Filistin Ekonomi Bakanı Mezin Sunukrut da bunu yapmayı kabul etti.
HaMaS’ın 2006’daki seçim zaferinden birkaç ay sonra İsmail Heniye, ABD Başkanı George Walker Bush’a bir mektup göndererek, “Amerikan hükûmetini seçilmiş hükûmetle doğrudan müzakereye davet” etti, İsrail’le uzun vadeli bir ateşkes önerdi ve Filistinli bir anlaşmayı kabul etti. Devletin 1967 sınırları içinde kalması ve “şiddeti ve kaosu teşvik edeceği” iddiâsıyla uluslararası boykota son verilmesi çağrısında bulundu. ABD Hükûmeti mektuba yanıt vermedi ve boykotunu sürdürdü.
Bu arada HaMaS ile kısa adı El- Fetih olan Filistin Ulusal Kurtuluş Hareketi (Hareket’et- Tahrîr el- Watanî el- Filistinî) arasındaki sorunlar da derinleşiyordu. Kaynayan El- Fetih – HaMaS çatışması sırasında, 14 Aralık 2006’da Heniye’nin Refah Sınır Kapısı’ndan Mısır’dan Gazze’ye girişi reddedildi. Heniye, başbakan olarak yurtdışına yaptığı ilk resmî geziden Gazze’ye dönüyordu. Elinde Filistin Yönetimi ödemelerine yönelik tahminî 30 milyon ABD Doları nakit vardı. İsrailli yetkililer daha sonra Heniye’nin parayı Mısır’da bırakması şartıyla sınırı geçmesine izin vereceklerini ve paranın Arap Birliği’ndeki bir banka hesabına aktarılacağını açıkladı. Olaya tepki olarak Refah Sınır Kapısı’nda HaMaS militanları ile Filistin Cumhurbaşkanlığı Muhâfızları arasında silahlı çatışma çıktığı bildirildi. Geçişi yöneten Avrupa Birliği (AB) gözlemcilerinin güvenli bir şekilde tahliye edildiği bildirildi. Heniye daha sonra sınırı geçmeye çalıştığında, çıkan silahlı çatışmada bir koruma öldü ve Heniye’nin en büyük oğlu yaralandı. HaMaS, olayı rakip El- Fetih’in Heniye’ye yönelik bir girişimi olarak kınadı.
İsmail Heniye, HaMaS ile El- Fetih arasında ulusal birlik hükûmeti kurma sürecinin bir parçası olarak 15 Şubat 2007’de istifa etti. 18 Mart 2007’de El- Fetih’in yanısıra HaMaS politikacılarının da yer aldığı yeni bir kabinenin başkanı olarak yeni bir hükûmet kurdu. 14 Haziran 2007’de, Gazze Savaşı’nın ortasında, Başkan Mahmud Abbas, Mart 2007’deki birlik hükûmetinin feshedildiğini ve “olağanüstü hal” ilan edildiğini duyurdu. Heniye görevden alındı ve Abbas, Gazze ve Batı Şeria’yı başkanlık kararnamesi ile yönetmeye başladı. İsmail Heniye, Mahmud Abbas’ın kararını kabul etmedi ve Gazze’de başbakanlık yetkisini kullanmaya devam etti.
İsmail Heniye, Ağustos 2006’da başbakan olarak İran’a yaptığı ilk yurtdışı ziyaretinde şunları söyledi: “Gaspçı Siyonist rejimi asla tanımayacağız ve Kudüs’ün kurtuluşuna kadar cihad benzeri hareketimize devam edeceğiz.” Ancak Aralık 2010’da Heniye, Gazze’de düzenlediği basın toplantısında şunları söyledi: “1967 sınırlarında başkenti Kudüs olan bir Filistin devletini, Filistinli mahkumların serbest bırakılmasını ve mülteci sorununun çözümünü kabul ediyoruz.” Ayrıca Filistin seçmenlerinin İsrail ile böyle bir barış anlaşmasını onaylaması halinde, HaMaS’ın konuyla ilgili daha önceki tutumlarına rağmen hükûmetinin buna bağlı kalacağını söyledi.
2 Mayıs 2011’de El- Qaide lideri Usame bin Muhammed bin Awad bin Ladin öldürülünce, İsmail Heniye, Usame bin Ladin’i “Arap kutsal savaşçısı” olarak nitelendirdi ve bin Ladin’in öldürülmesini “Amerikan zûlmünün devamı, Müslümanlar’ın ve Araplar’ın kanının dökülmesi” olarak tanımladı. Siyasî analistler, Heniye’nin bu sözlerinin, Gazze Şeridi’nde HaMaS’ı fazla ılımlı olmakla suçlayan ve El- Qaide’den ilham alan Selefî gruplarla arasındaki görüş ayrılıklarını gidermeye yönelik bir girişim olduğunu söylediler.
İsmail Heniye, 2006’dan Şubat 2017’ye kadar Gazze Şeridi’ndeki HaMaS’ın lideriydi ve yerine Yahya İbrahim Hasan Sinwar getirildi. 6 Mayıs 2017’de İsmail Heniye, Xalid Meşal’in yerine HaMaS’ın baş liderliğine seçildi. Heniye, Gazze’den Katar’a taşındı. Katar’ın başkenti Duha’da bir ofisi vardı.
İsmail Heniye, 2018’de ABD’nin özel olarak belirlenmiş “küresel teröristler listesi”ne yerleştirildi.
7 Ekim 2023 tarihinde gerçekleştirilen terör saldırıları esnasında İsmail Heniye Türkiye’de, İstanbul’daydı. 10 Ekim’de Heniye, savaş bitene kadar HaMaS’ın herhangi bir İsrailli esirin serbest bırakılmasını düşünmeyeceğini söyledi.
Ekim 2023’te İsrail’in Gazze Şehri’ndeki evine düzenlediği hava saldırısında ailesinden 14 kişi öldürüldü; aralarında bir erkek kardeşi ve yeğeni de vardı. Kasım 2023’te torununun Gazze Şehri’ne İsrail hava saldırısında öldürüldüğü bildirildi. Aynı ayın ilerleyen saatlerinde en büyük torunu da İsrail saldırısında öldürüldü. İsrail’in 10 Nisan 2024’te Gazze Şeridi’ne düzenlediği hava saldırısında üç oğlu ve üç torunu öldürüldü. 25 Haziran 2024’te, 80 yaşındaki kızkardeşi de dahil olmak üzere ailesinden on kişi, İsrail’in El- Şatî Mülteci Kampı’na düzenlediği hava saldırısında öldürüldü.
20 Mayıs 2024’te, Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC) Savcısı Kerim Xan, ICC’nin Filistin/İsrail’deki çeşitli savaş suçları ve diğer suçlarla ilgili soruşturması kapsamında Heniye’nin yanısıra diğer Filistinli ve İsrailli liderler için de tutuklama emri talep etti. İsrail – HaMaS Savaşı sırasında her iki tarafın da insanlığa karşı işlediği suçlar nedeniyle.
31 Temmuz 2024’te İran’ın başkenti Tahran’da düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldü. HaMaS Siyasî Büro Şefi İsmail Heniye, İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın yemin törenine katılmak için Tahran’da bulunuyordu.
İsmail Heniye evliydi ve 13 çocuğu vardı; bunlardan üçü 2024’te öldürülmüştü.
Heniye’nin ailesi 2009 yılında Gazze Şeridi’nin kuzeyindeki El- Şatî Mülteci Kampı’nda yaşıyordu. 2010 yılında Heniye, Gazze şehrinin sahil mahallesi Rimal’de 2500 m2’lik bir arazi satın aldı. Heniye araziyi damadı adına tescil ettirdi. Daha sonra Heniye’nin ek evler satın aldığı ve bunları çocuklarının adına kaydettirdiği bildirildi. Bu durum Filistin halkında tepkilere neden oldu. 2014’teki “Ynet” makalesine göre İsmail Heniye, Mısır’dan Gazze Şeridi’ne tünellerden giren tüm eşyalara uygulanan % 20 vergiden kaynaklanan bir milyonerdi. Heniye’nin en büyük oğlu, Gazze’ye götürmeyi planladığı birkaç milyon dolarla Refah Sınır Kapısı’nda Mısırlı yetkililer tarafından tutuklandı.
İsmail Heniye’nin kızkardeşleri Xulidya, Leyla ve Sabah, İsrail vatandaşıdırlar ve İsrail’in güneyindeki Tell’es- Sabî’de yaşamaktadırlar. Xulidya’nın eşi (İsmail Heniye’nin eniştesi), “İsrail’de hayatımız normal ve bunun devam etmesini istiyoruz” açıklaması yapmıştı. Heniye’nin diğer iki kızkardeşi Leyla ve Sabah ise duldurlar ama ikisi de sırf İsrail vatandaşlıklarını korumak için İsrail’de kalmaya devam ediyorlar. Üç kızkardeşin çocuklarından (Heniye’nin yeğenlerinden) bazıları İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF)’nde görev yaptı.
AJANSLAR, SEDİYANİ HABER
31 TEMMUZ 2024
