Arap Yarımadası’ndaki Nebatî kültüründen gelen göçmenler tarafından yapılmış antik bir tapınak, İtalya kıyılarında bulundu.
Arap Yarımadası’ndaki Nebatî kültüründen gelen göçmenler tarafından yapılmış antik bir tapınak, İtalya kıyılarında bulundu.
Arkeologlar, Napoli yakınlarında su altında kalmış antik sunaklar ve yazılı mermer levhalar keşfettiler. Bu buluntular, Arap Yarımadası’ndaki antik bir krallık olan Nebatîler’den gelen göçmenler tarafından inşâ edilmiş 2000 yıllık bir tapınağın kalıntıları olabilir. Nebatîler, kaya oyma yapılarından biri olan Ürdün – Petra’daki “Hazine Binası” ile tanınıyor. Ancak yeni bir araştırmaya göre, gösterişli tapınak daha sonra muhtemelen yabancı tüccarların bölgeden ayrılması nedeniyle beton ve kırık çömlek karışımıyla gömülmüş. Napoli’deki bir eğitim enstitüsü olan Güney Lisansüstü Okulu (Scuola Superiore Meridionale)’nda deniz arkeoloğu ve çalışmanın başyazarı Michele Stefanile, “Bu benim için en beklenmedik keşiflerden biriydi” diyor.
Tapınak, Napoli’nin yaklaşık 16 km doğusunda, volkanik Campi Flegrei’de yer alan Pozzuoli kasabasının açıklarında bulunuyor. Roma döneminde Puteoli olarak bilinen şehir, Roma dünyasının dört bir yanından gelen gemilerin tahıl gibi ticaret malları getirdiği büyük bir limandı. Yüzyıllar boyunca süren volkanik aktivite, Pozzuoli’deki kıyı şeridini önemli ölçüde değiştirdi ve Roma dönemine ait depolar ve antik liman bölgesine ait diğer yapılar dahil olmak üzere yaklaşık 2 km’lik alanı su altında bırakarak korudu. 18. yy’dan beri denizden çıkarılan eserler, gömülü bir tapınağın varlığını öne sürüyordu fakat kimse bunun tam olarak nerede olduğunu bilmiyordu.
2023 yılında, bölgenin deniz tabanını haritalayan araştırmacılar, Roma tarzı duvarlara sahip iki sualtı odası keşfettiler. Yaklaşık 10 m’ye 5 m ölçülerindeki bu duvarlar, iki büyük odayı oluşturuyordu. Bir odanın duvarına yaslanmış beyaz mermerden yapılmış iki sunak bulundu. Her iki sunakta da muhtemelen kutsal taşların yerleştirildiği dikdörtgen oyuklar vardı. Her iki odada da “Dusari sacrum” yani “Dushara’ya adanmış” anlamına gelen Latince bir yazıt içeren mermer levhalar bulunuyordu. Dushara, antik Nebatî Dîni’nin Baş Tanrı’sıydı. Stefanile, “Elimizde Nebatî Tanrıları’na adanmış bir bina var gibi görünüyor, ancak Roma mimarisi ve Latince yazıtlarla birlikte” diyor.
Nebatî Krallığı, Kuzey Arabistan’dan Doğu Akdeniz’e kadar uzanıyordu. M. Ö. 4. – M. Ö. 2. yy’larda, Nebatîler lüks malların ticaret ağı üzerinde kontrol sağladı. Bu ürünler arasında tütsü, altın, fildişi ve parfümler bulunuyordu. M. S. 1. yy’ın sonlarına doğru büyük bir servet biriktirmişlerdi. Nebatî başkenti Petra’daki genellikle “Hazine Binası” olarak adlandırılan büyük mezar, bu dönemde inşâ edildi. Ohio’daki Miami Üniversitesi’nde Roma tarihçisi olan ve çalışmaya dahil olmayan Steven Tuck, “Nebatîler’in tüccar topluluğu olarak Puteoli’de bulunması son derece mantıklı” diyor. Tuck’a göre, Puteoli o dönemde Roma İtalyası’nın en büyük ikinci şehri ve ana limanıydı; bu nedenle Nebatîler buraya çekilmiş ve dînî uygulamalarını da yanlarında getirmiş olabilirlerdi. Arkeolog Laurent Tholbecq, “Nebatîler’in Baş Tanrısı Dushara / Dusares’a adanmış bir tapınak bulunması şaşırtıcı değil” diyor. “Roma’nın Yakındoğu’daki ilerlemesinden Nebatîler’in yararlandığı ve bu durumun, Traianus döneminde Arabistan eyaletinin kurulmasına kadar sürdüğü genel kabul gören bir düşünce” diyen Tholbecq, M. S. 98 – 117 yılları arasında hüküm süren Roma imparatoru Traianus’un yönetimini işaret ediyor.
Nebatîler’in M. S. 106’da Roma İmparatorluğu’na dahil edilmesinden sonra, kültürün Arabistan’daki kara ticareti üzerindeki kontrolü çöktü. Puteoli’deki tapınağın yıkımı, bu çalkantılı dönemi yansıtıyor olabilir.
Stefanile ve ekibi, tapınağın M. S. 2. yy’da beton ve kırık çömlek karışımıyla bilinçli olarak gömüldüğünü keşfetti. Stefanile, “Muhtemelen M. S. 106’daki Traianus’un Arabistan’ı fethinden sonra, Nebatîler’in Puteoli’de serbest ticaret yapma imkânı kalmadı ve muhtemelen limanı terkettiler” diyor.
LIVE SCIENCE
22 EKİM 2024
