Doğu ve Güneydoğu Asya’daki topluluklar, onbinlerce yıl önce karmaşık sofistike tekneler inşâ etmiş ve denizcilikte ustalaşmışlardı.
Doğu ve Güneydoğu Asya’daki topluluklar, onbinlerce yıl önce karmaşık sofistike tekneler inşâ etmiş ve denizcilikte ustalaşmışlardı.
Ateneo de Manila Üniversitesi araştırmacıları Riczar Fuentes ve Alfred Pawlik, “Journal of Archaeological Science” dergisinde yayımlanan makalelerinde, Paleolitik Çağ’da teknolojik ilerlemenin yalnızca Avrupa ve Afrika’da ortaya çıktığı yönündeki yaygın görüşe meydan okuyorlar. Araştırmacılar, Güneydoğu Asya Adaları bölgesinin hiçbir zaman Asya anakarasıyla kara köprüleri veya buz tabakalarıyla bağlantılı olmadığını, fakat yine de erken insan yerleşimine dair kanıtlar sunduğunu belirtiyor. Bu toplulukların böylesine cesur okyanus geçişlerini nasıl başardığı hâlâ büyük bir gizem, çünkü tekneler için kullanılan ahşap ve lif gibi organik malzemeler arkeolojik kayıtlarda nadiren korunuyor. Ancak Filipinler, Endonezya ve Doğu Timor’daki arkeolojik alanlar, eski denizcilerin daha sonraki medeniyetlerle kıyaslanabilecek bir teknolojik gelişmişliğe sahip olduğuna dair güçlü kanıtlar sunuyor. Bu bölgelerde 40.000 yıl öncesine kadar uzanan taş aletler üzerinde yapılan mikroskobik analizler, özellikle teknelerin yapımında ve açık deniz balıkçılığında kullanılan ip, ağ ve bağların üretimi için bitki liflerinin işlendiğine dair açık izler taşıyor. Mindoro ve Doğu Timor’daki arkeolojik alanlarda ayrıca ton balığı ve köpekbalıkları gibi derin okyanus balıklarının kalıntılarıyla birlikte olta kancaları, zıpkın uçları ve ağ ağırlıkları gibi balıkçılık ekipmanları bulundu. Araştırmacılar, “Bu alanlarda büyük yırtıcı açık deniz balıklarının kalıntılarının bulunması, ileri düzeyde denizcilik kapasitesine ve bu balık türlerinin göç rotaları ile mevsimsel hareketleri hakkında bilgiye sahip olunduğunu gösteriyor” diyor. Öte yandan, balıkçılık ekipmanlarının keşfi, “deniz canlılarını avlamak için güçlü ve iyi işlenmiş halat ve balıkçılık hatlarına duyulan ihtiyacı” ortaya koyuyor.
Bu bulgular, eski denizcilerin organik kompozit malzemelerden yapılmış, bitki bazlı halatlarla birleştirilen sofistike tekneler inşâ ettiklerini ve aynı halat teknolojisini açık deniz balıkçılığında da kullandıklarını düşündürüyor. Eğer bu doğruysa, Güneydoğu Asya Adaları’ndaki tarihöncesi göçlerin basit bambu salı üzerinde sürüklenen ilkel denizciler tarafından değil, geniş mesafelere ve derin sular üzerindeki uzak adalara ulaşma bilgisi ve teknolojisine sahip, son derece yetenekli denizciler tarafından gerçekleştirildiği anlamına gelir.
Occidental Mindoro’daki İlin Adası’nda yıllarca süren saha çalışmaları, araştırmacıları bu konuyu daha derinlemesine düşünmeye ve hipotezlerini test etmeye yönlendirdi. Cebu Üniversitesi’nden gemi inşâ mühendisleriyle işbirliği yapan ekip, yakın zaman önce “First Long-Distance Open-Sea Watercrafts” (FLOW) projesini başlattı. Bu projede, geçmişte kullanılmış olabilecek hammaddeleri test etmek ve ölçekli deniz aracı modelleri tasarlayıp denemek amaçlanıyor.
Tarihöncesi Güneydoğu Asya Adaları’nda böylesine gelişmiş bir denizcilik teknolojisinin varlığı, erken dönem Filipin topluluklarının ve komşularının yenilikçiliğini vurguluyor. Bu bilgi birikimi, bölgenin onbinlerce yıl önce bir teknoloji merkezi haline gelmesine katkıda bulunmuş ve günümüzde hâlâ canlılığını koruyan denizcilik geleneklerinin temelini oluşturmuş olabilir.
JOURNAL OF ARCHAEOLOGICAL SCIENCE: REPORTS, ARKEOFİLİ
9 MART 2025
