Türkiye’de varlık gösteren ve siyasî mücadele yürüten her bir ekol ve başta Sol hareketler ve İslamî hareketler olmak üzere bütün “mahalleler” elbette incelenmeyi hak etmekte ve kendine özgü renkler taşımaktadırlar. Ancak özellikle “Kürt mahallesi” olarak adlandırılan Kürt siyasal mücadelesi, her dönemde hem en dinamik hem de en çok ilgiyi cezbeden “mahalle” olmuştur.
Kürdistan elbette bir bütündür ve günümüzde 5 parçaya bölünmüş kadim bir coğrafyadır. Üstelik her bir parçası da halihazırda farklı bir dinamizm yaşamaktadır. Ancak biz bu yazımızda, sadece Türkiye parçasında kalan kısmını, Türkiye’de “Kürt mahallesi” olarak nitelenen kısmını analiz edeceğiz.
Bir “mahalle”nin enerjisini ve siyasî / ideolojik hareket kabiliyetini sağlayan iki sinerjik güç vardır: “Politik güç” ve “entelektüel güç”. İster dînî bir hareket olsun ister ideolojik, ister etnik / millî bir hareket olsun, her siyasî mücadele, kitle hareketi, bu iki sinerjik güç sayesinde varlığını sürdürür ve mücadelesini devam ettirir.
Bu bağlamda Türkiye’deki “Kürt mahallesi”ne baktığımızda, Türkiye’de bir halk olarak Kürtler’in çok ilginç bir sosyolojik prototip çizdiğini görüyoruz: Kürtler’in siyasî partileri genelde seküler, entelektüel ve aydınları ise çoğunlukla İslamî kimliklidir.
Dünden, bir 10 – 15 yıl öncesinden çok ama çok farklı bir prototip çiziyor Kürtler. O kadar ilginçtir ki, kanımca “Siyaset bilimi”nden daha çok “Sosyoloji”nin ilgi alanına girmesi gerekiyor: Kürtler; politik gücü seküler, entelektüel gücü ise İslamî olan bir halktır şu anda.
Dışarıdan bakan, Kürtler’le ilgili gözlem ve araştırma yapan hemen herkes, her araştırmacı, gazeteci, kurum veya devlet, ilk etapta bu enteresan “dualite”yi hemen farkedecektir: Kürtler adına şu anda siyasî areneda mücadele yürüten hemen hemen bütün politik partiler ve hareketler, seküler kimlikli (çoğunlukla Sol, bir kısmı ise liberal) partilerdir. Ve aynı halkın, Kürtler’in şu anda sahip olduğu bütün aydınlar, münevverler, Kürtler ve Kürdistan adına fikir üreten entelektüeller ise İslamî kimlikli, dîndar, geneli Qur’ânî çizgiye sahip Müslüman yazarlardır.
Türkiye’de adına “Kürt mahallesi” denen camiâ, böyle bir camiâdır şu anda. “Kürt siyaseti” seküler, “Kürt entelijansiyası” ise İslamî’dir.
Kürtler adına söz söyleyen veya Kürtler üzerine kalem oynatan seküler kimlikli yazarlar, Kürt düşün dünyasına pek birşey katamıyorlar artık. Bunlar daha çok, geçmişten beri söylenegelen şeyleri tekrarlayıp duruyorlar. Kürtler ve Kürdistan için fikir üreten, Kürt düşün dünyasına sürekli yeni şeyler kazandıran, en önemlisi ise “Kürdistanî hassasiyeti” çoğaltan ve Kürt millî duygularını sürekli yeşerten yazarların ve aydınların neredeyse tamamı, İslamî kimlikli dîndar Kürt aydınlarıdır.
Dışarıdan bakan, Kürtler’le ilgili gözlem ve araştırma yapan ve “Kürtler ne istiyor?” diye soran hemen herkes, her araştırmacı, gazeteci, kurum veya devlet, öncelikle “Kürtler” derken Kürt partilerini mi yoksa Kürt aydınlarını mı kastettiğini netleştirmesi gerekiyor.
Zirâ “Kürtler” derken şayet “Kürt siyaseti”ni kastediyorsanız, muhatabınız şöyle bir kitledir: “Seküler, bırakın ‘Kürdistan’ demeyi, ‘Kürt’ demekten bile hızla uzaklaşmaya çalışan, ‘Türkiyelileşme’ hedefine sahip, entegrasyoncu, Kürt millîyetçiliğini ise ‘ilkellik’ olarak niteleyen.”
Yok eğer “Kürtler” derken şayet “Kürt entelijansiyası”nı kastediyorsanız, o zaman da muhatabınız şöyle bir kitledir: “İslamî kimlikli, dîndar, en büyük hayâli ve çabası Kürdistan’ın hürriyet ve istiklâli olan, ‘Türkiyelileşme’ söylemine kuşkuyla yaklaşan ve sapına kadar Kürt millîyetçisi.”
Bunları “propaganda” amaçlı söylemiyorum, bir “vakıâ” olarak söylüyorum. Temenni değil tespittir.
Hatta öyle ki, “Kürt siyaseti” ile “Kürt entelijansiyası”nın öncülleri bile tamamen farklı: “Kürt siyaseti”nin öncülleri Abdullah Öcalan, Mahir Çayan, Deniz Gezmiş, Roza Luxemburg, Ernesto Che Guevara, Karl Marx gibi isimler, “Kürt entelijansiyası”nın öncülleri ise Mesud Barzanî, Molla Mustafa Barzanî, Pêşava Qazî Muhammed, Bediuzzaman Said-i Kurdî, Seyyîd Abdulkadir, Şeyh Said, Şeyh Ubeydullah Nehrî, Selahaddîn Eyyubî gibi isimler.
Beğenir veya beğenmezsiniz, hoşunuza gider veya gitmez, o ayrı bir konu, ancak Türkiye’de adına “Kürt mahallesi” denen camiânın şu anki sosyolojik prototipi bu şekilde.
sediyani@gmail.com
TARAF GAZETESİ
31 MAYIS 2015
